Skolioza idiopatyczna jest trójpłaszczyznową, strukturalną deformacją (skrzywieniem) kręgosłupa i tułowia, która występuje u 1-3% dzieci najczęściej w wieku 10-16 r.ż (najczęściej zauważana w okresie dojrzewania i szybkiego wzrostu). Zdecydowanie częściej dotyczy dziewcząt, a przyczyna jej powstania jest nieznana.
Skolioza idiopatyczna diagnozowana jest przede wszystkim poprzez ocenę zdjęcia rentgenowskiego kręgosłupa w projekcji przednio-tylnej (pomiar kąta Cobba; o skoliozie mówi się gdy kąt ten wynosi 10° lub więcej), oraz pomiar kąta rotacji tułowia ocenianego podczas skłonu tułowia w przód przy pomocy skoliometru.
Obserwuje się także zmiany w symetrii ciała dziecka. Jednym z najważniejszych objawów, możliwych do zaobserwowania przez rodziców w domowym badaniu, jest obecność garbu żebrowego w skłonie tułowia w przód (wspomniana wcześniej rotacja tułowia). Drugim ważnym objawem jest dekompensacja tułowia, czyli przesunięcie tułowia w bok względem miednicy. Najczęściej jednak rodzice zauważają asymetrię wcięć w talii, wystające biodro, asymetrię klatki piersiowej oraz asymetrię ustawienia barków i łopatek. Takie objawy mogą wskazywać na wadę postawy lub mogą być wtórne do powstającego skrzywienia, dlatego wymagają konsultacji ze specjalistą (fizjoterapeutą specjalizującym się w wadach postawy lub lekarzem ortopedą).
Leczenie skoliozy idiopatycznej obejmuje leczenie zachowawcze (specyficzna fizjoterapia oraz gorsetowanie) i leczenie operacyjne.
W każdym przypadku leczenie skoliozy idiopatycznej polega na zastosowaniu ćwiczeń według specyficznych metod fizjoterapii dla skolioz (PSSE - Physiotherapy Scoliosis Specific Exercises). Do metod specyficznych należą:
● SEAS (Scientific Exercise Approach to Scoliosis)
● Metoda Schroth
● BSPTS (Barcelona Scoliosis Physical Therapy School)
● FITS (Funkcjonalna Indywidualna Terapia Skolioz)
● Metoda Dobosiewicz
● Metoda Lyońska
● Side Shift
Ćwiczenia są dobierane indywidualnie do wielkości i kształtu skrzywienia oraz możliwości pacjenta. Mają za zadanie trójpłaszczyznową korekcję deformacji, stabilizację postawy skorygowanej i utrzymanie jej podczas czynności dnia codziennego. Fizjoterapeuta dba także o edukację pacjenta i rodziców w zakresie wiedzy o skoliozie i postępowania terapeutycznego.
Leczeniem z wyboru dla pacjentów ze skoliozą o wartości kąta Cobba 25 - 40 stopni i niedojrzałości kostnej jest indywidualnie skonstruowany i dopasowany gorset korekcyjny (stosowany równocześnie ze specyficzną fizjoterapią). Gorset jest ortezą tułowia wykonaną z
termoplastycznego tworzywa sztucznego. Najczęściej stosuje się w Polsce gorset typu Cheneau. Lekarz ortopeda dziecięcy decyduje o czasie zagorsetowania pacjenta w ciągu doby. Celem gorsetowania jest zahamowanie progresji skrzywienia oraz kształtowanie symetrii klatki piersiowej i tułowia, a niekiedy również opóźnienie leczenia operacyjnego. Gorset zwykle noszony jest do zakończenia dojrzałości kostnej, a następnie, zgodnie z zaleceniami lekarskimi - stopniowo odstawiany.
W przypadku dużych wartości skrzywienia (powyżej 50 stopni kąta Cobba) i silnie progresujących skrzywień, lekarz ortopeda dziecięcy wraz z rodzicami i pacjentem podejmuje decyzję o leczeniu operacyjnym, które polega na korekcji i stabilizacji skrzywienia. Na tym etapie, fizjoterapia jest również nieodłączną częścią leczenia.
Skolioza idiopatyczna wymaga terapii. Na podjęcie decyzji o rodzaju leczenia ma wpływ wiele czynników, między innymi wiek dziecka, wielkość skrzywienia, wiek kostny oraz indywidualne możliwości pacjenta. Niestety, skolioza idiopatyczna przebiega bardzo indywidualnie i często przebieg progresji skrzywienia (jego zwiększania się) a także
możliwości korekcji jest trudny do określenia.
Najważniejszym celem fizjoterapii jest zapobieganie progresji (zwiększaniu się) skrzywienia, następnie jego możliwie największa korekcja oraz poprawa estetyki ciała. W przypadku większych kątowo skrzywień, fizjoterapia ma na celu dodatkowo zapobieganie i leczenie dysfunkcji układu krążeniowo - oddechowego. Redukuje także dolegliwości bólowe, jeśli wystąpią.
Co ważne, dzieci ze skoliozą idiopatyczną mogą uczestniczyć na zajęciach wychowania fizycznego (niekiedy z pewnymi ograniczeniami, o których informuje lekarz ortopeda lub fizjoterapeuta) oraz mogą w uczestniczyć w zajęciach sportowych, realizując swoje pasje.
Jeżeli obserwują Państwo niepokojące objawy w postawie Państwa Dziecka lub zdiagnozowana została skolioza idiopatyczna, serdecznie zapraszamy do Centrum Medycznego Stanley na ocenę wad postawy. Fizjoterapeuta – specjalista w tej dziedzinie przeprowadzi dokładną diagnostykę oraz zaproponuje indywidualnie dobrane ćwiczenia
według metod specyficznych.
mgr Dagmara Pikulska - fizjoterapeutka
