Przyczyny bólu kolan i stawów

Co może boleć w stawie kolanowym?

Staw kolanowy jest największym i zarówno najbardziej kontuzjogennym stawem w ciele człowieka. Dbanie o stawy kolanowe jest bardzo ważne, gdyż ich prawidłowa czynność decyduje nie tylko o ruchach kończyn dolnych, ale również o prawidłowym obciążeniu kręgosłupa lędźwiowego i miednicy.

Odrobina anatomii

Staw kolanowy łączy udo z podudziem. Kości tworzące ten staw to:

kość udowa,
kość piszczelowa,
rzepka.

Za wzmocnienie i stabilność tego stawu odpowiadają liczne więzadła np.:

więzadła krzyżowe,
poboczne,
podkolanowe.

Pomiędzy powierzchniami stawowymi znajdują się elastyczne twory chrzęstne zwane łąkotkami, które działają jak gąbki amortyzując obciążenia działające na powierzchnie stawowe. W stawie tym zachodzi ruch zginania, prostowania, a przy zgiętym kolanie także niewielkie ruchy obrotowe.

Dlaczego powstają kontuzje?

Nadmierne eksploatowanie stawów, uprawianie sportu bez odpowiedniego przygotowania oraz nadwaga powoduje coraz częściej pojawiające się kontuzje kolan. Szczególne ryzyko wystąpienia urazu związane jest z uprawianiem dyscyplin gdzie występują częste ruchy skrętne kolana np. narciarstwo czy związanych z upadkami np. jazda na łyżwach czy rolkach.

Bardzo ważne jest, aby nie lekceważyć nawet najdrobniejszych urazów, gdyż nieleczone mogą spowodować poważne konsekwencje. Leczenie takich zaniedbanych przeciążeń może być bardzo trudne i długotrwałe. W przypadku tego typu urazów warto skonsultować się z ortopedą sportowym.

Bardzo ważną częścią każdej aktywności sportowej jest rozgrzewka. Nieprzygotowane struktury ciała są narażone o wiele bardziej, gdyż nie stanowią one odpowiedniej stabilizacji stawu.

Najczęstsze kontuzje

1. Konflikt rzepkowo-udowy

Zwany także kolanem biegacza. Powodowany jest przez niewłaściwe ślizganie się rzepki po kości udowej. Dochodzi do podrażnienia wewnętrznej powierzchni chrzęstnej na rzepce.

Cała sytuacja może być wywołana przez różne czynniki, takie jak:

niewłaściwe ustawienie kości względem siebie,
wady postawy,
obciążanie mięśnia czworogłowego uda w sposób wymuszający zbyt mocne przyparcie rzepki do kości udowej.

Konflikt rzepkowo-udowy objawia się kłującym bólem z boku rzepki najczęściej po stronie wewnętrznej lub pod nią. Ból nasila się szczególnie podczas schodzenia po schodach, kiedy rzepka jest mocniej dociskana przez napięty mięsień czworogłowy.

2. Uszkodzenia więzadła pobocznego piszczelowego

Więzadło poboczne piszczelowe zabezpiecza przed zbytnim przemieszczaniem się stawu kolanowego do wewnątrz (w koślawość). Dlatego też najczęstszą przyczyną urazu jest zbyt duża siła zewnętrzna przyłożona z boku kolana lub ruch do wewnątrz.

W zależności od tego czy więzadło zostało tylko lekko naderwane czy też całkowicie uszkodzone możemy zaobserwować dolegliwości obejmujące niewielki ból i opuchnięcie stawu do dużej niestabilności i odczucia „uciekania” kolana.

Leczenie może obejmować zastosowanie zabiegów fizykalnych w początkowej fazie i późniejsze wprowadzenie odpowiednich ćwiczeń lub też unieruchomienie stawu w specjalnej ortezie na kolano w cięższych uszkodzeniach.

3. Uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego

Jedna z najczęstszych kontuzji w sporcie, aż 80 % przypadków do tego uszkodzenia dochodzi bezkontaktowo na ogół podczas ruchów skrętnych lub przy lądowaniu po wysokim wyskoku. Przeważnie ulega ono całkowitemu zerwaniu.

Urazowi może towarzyszyć dźwięk trzasku w kolanie. Pojawia się silny ból, obrzęk i krwiak oraz odczucie „uciekania” goleni podczas obciążania kończyny, wynikające z utraty ważnej stabilizacji, jaką zapewnia więzadło krzyżowe przednie. Trzeba mieć świadomość, że zerwanie tego więzadła to dosyć poważna sprawa. Na ogół wykonuje się zabieg operacyjny w celu jego naprawy.

Zarówno w okresie przed operacją jak i po niej niezbędna jest prawidłowo prowadzona rehabilitacja ortopedyczna mająca na celu:

przygotowanie pacjenta do zabiegu,
wyuczenie go niezbędnych ćwiczeń,
wzmocnienie kończyny,
powrót do całkowitej sprawności.

Ważne jest aby proces rehabilitacji był dostosowany do faz gojenia się przeszczepionego więzadła tak, aby chronić je przed ponownym uszkodzeniem jednocześnie przywracając mu wytrzymałość.

4. Uszkodzenie łąkotki

Częstym mechanizmem urazu jest zbyt silne przemieszczenie do wewnątrz lub na zewnątrz zgiętej w stawie kończyny. Gdy ucierpi łąkotka, pojawia się ból kolana przy obciążaniu, staw jest opuchnięty, dotyk po stronie łąkotek staje się bolesny, może dojść do znacznego utrudnienia wykonywania ruchów w stawie i uczucia „zblokowania” stawu.

Łąkotki słabo się regenerują, gdyż posiadają skąpe ukrwienie. Często chirurdzy decydują się na ich częściowe usunięcie, co likwiduje dyskomfort, jednak w przyszłości może wywołać wcześniejsze pojawienie się zmian zwyrodnieniowych.

Z pomocą mogą przyjść tutaj zabiegi z zakresu fizykoterapii takie jak:

laser,
ultradźwięki,
magnetoterapia,
elektroterapia.

Wspomagające proces gojenia się i ukrwienia uszkodzonej łąkotki. Również odpowiednio dobrany przez fizjoterapeutę zestaw ćwiczeń uczący prawidłowego obciążania kończyny i kontroli ustawienia kolana podczas ruchu wspomaga proces zdrowienia.

5. Torbiel Bakera

Pod kolanem tworzy się wypełniona płynem przestrzeń zwana torbielą podkolanową. Można ją wyczuć przez dotyk jako niewielki, miękki guzek. Do powstania torbieli dochodzi w wyniku uszkodzenia tylnej części torebki stawowej stawu kolanowego.

Przez miejsce uszkodzenia przedostaje się na zewnątrz płyn stawowy, który gromadzi się właśnie w postaci torbieli. Często powoduje to ból odczuwany w okolicy lub w samym stawie.

Łagodne dolegliwości można zniwelować przez kilka dni odpoczynku i leżenie z nieco uniesioną kończyną. Można również zastosować wspominane wyżej zabiegi fizykalne po konsultacji z ortopedą.

6. Zapalenie więzadła rzepki (kolano skoczka)

Objawia się bólem w przednio dolnej okolicy rzepki, odczuwanym silniej po wysiłku. Oprócz tego, okolica rzepki w chorej kończynie może się nieco powiększyć (spuchnąć), co będzie widoczne gołym okiem. W zaawansowanym stanie ból może towarzyszyć nawet lekkim, codziennym czynnościom.

Leczenie na ogół nie wymaga drastycznych środków, wystarczy zaprzestanie intensywnych wysiłków zastosowanie zabiegów przeciwzapalnych i przeciwbólowych takich jak: